του Νότη Μαριά
Όπως είχαμε την ευκαιρία να επισημάνουμε1 η δανειακή σύμβαση Ελλάδας – κρατών Ευρωζώνης ύψους 80 δις ευρώ που φέρεται για κύρωση στη Βουλή συνιστά λεόντειο σύμβαση με σημαντικές πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Υπογράφτηκε από τη χώρα μας και τις χώρες-μέλη της Ευρωζώνης πλην της Γερμανίας. Αντί για τη Γερμανία, τη σύμβαση υπέγραψε η τράπεζα KfW.
Εφαρμοστέο το αγγλικό δίκαιο
Η δανειακή σύμβαση επιβάλλει ως εφαρμοστέο δίκαιο το αγγλικό δίκαιο για δύο λόγους:
1. Διότι το αγγλικό δίκαιο είναι ιδιαίτερα σκληρό έναντι του οφειλέτη και υπερασπίζεται κυρίως τα δικαιώματα του δανειστή. Αντίθετα, στο ελληνικό αστικό δίκαιο ισχύει και «η αρχή της εύνοιας προς τον οφειλέτη», γεγονός που καθιστά τη θέση του οφειλέτη ευνοϊκότερη.
2. Διότι το αγγλικό δίκαιο προσφέρει λιγότερη προστασία σε σχέση με το ελληνικό δίκαιο αναφορικά με το ζήτημα της κρατικής ασυλίας δικαιοδοσίας και της κρατικής ασυλίας εκτέλεσης που θα αναλύσουμε παρακάτω.
Εκχώρηση χρέους
Οι δανειστές μπορούν να εκχωρήσουν ή να μεταβιβάσουν με κάθε άλλο τρόπο οποιαδήποτε από τα δικαιώματά τους υπό την προϋπόθεση προηγούμενης γραπτής συναίνεσης όλων των δανειστών. Ο δανειολήπτης (δηλαδή η Ελλάδα) δεν μπορεί να αντιτάξει αντιρρήσεις στο ζήτημα αυτό. Επίσης, κατ’ εξαίρεση ένας δανειστής έχει δικαίωμα μονομερώς να εκχωρήσει ή και να μεταβιβάσει είτε μέρος των δικαιωμάτων του στο πλαίσιο ανακατανομής των συμμετοχών των δανειστών είτε οποιοδήποτε από τα δικαιώματά του στο κράτος-μέλος που είναι ο εγγυητής του.
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι υπό όρους είναι δυνατό να εκχωρηθεί ή να «πουληθεί» το ελληνικό χρέος στην Τουρκία ή σε άλλες ενδιαφερόμενες χώρες.
Τιτλοποίηση δανείου
Δεδομένου ότι στους δανειστές συμπεριλαμβάνεται και η γερμανική τράπεζα KfW που θα δανειοδοτήσει την Ελλάδα με 22,3 δις ευρώ, το ελληνικό χρέος είναι δυνατό να τιτλοποιηθεί σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του δικαίου της ΕΕ και να αποτελέσει αντικείμενο διεθνών συναλλαγών καταλήγοντας στα χέρια κερδοσκόπων ή τρίτων χωρών.
Καταγγελία συμβάσεως
Σύμφωνα με το άρθρο 8, οι δανειστές μας μπορούν για συγκεκριμένους λόγους να καταγγείλουν τη δανειακή σύμβαση και να απαιτήσουν το ανεξόφλητο κεφάλαιο των δανείων ως άμεσα απαιτητό και πληρωτέο μαζί με τους δεδουλευμένους τόκους.
Λόγοι καταγγελίας είναι:
1. Αδυναμία εκ μέρους της Ελλάδας καταβολής οποιουδήποτε ποσού σε κάποιον από τους ως άνω δανειστές.
2. Αδυναμία τήρησης εκ μέρους της χώρας μας των υποχρεώσεων που απορρέουν από το Μνημόνιο Συνεννόησης. Δηλαδή σε περίπτωση μη εφαρμογής των διαφόρων αντιασφαλιστικών και αντιεργασιακών νόμων.
3. Οποιεσδήποτε παράνομες ή παραπλανητικές ενέργειες των ελληνικών Αρχών.
4. Μη εμπρόθεσμη εξόφληση εκ μέρους της Ελλάδας των οφειλών της προς το ΔΝΤ!!!
Δικαίωμα καταγγελίας ακόμη και αν η σύμβαση κριθεί παράνομη και άκυρη από το Δικαστήριο της ΕΕ!!!
Οι δανειστές μας, φοβούμενοι πιθανή ακύρωση της σύμβασης δικαστικά από το Δικαστήριο της ΕΕ λόγω προφανούς αντιθέσεώς της προς το δίκαιο της ΕΕ, θεωρούν την περίπτωση αυτή ως λόγο καταγγελίας της σύμβασης εκ μέρους τους. Έτσι το άρθρο 8 (1) (ε) της σύμβασης επιτρέπει την καταγγελία της σύμβασης σε περίπτωση που «οι υποχρεώσεις του Δανειολήπτη στο πλαίσιο της παρούσας Σύμβασης κρίνονται από οποιοδήποτε καθ’ ύλην αρμόδιο δικαστήριο ως μη δεσμευτικές ή εκτελεστές έναντι του Δανειολήπτη ή κρίνονται παράνομες από καθ’ ύλην δικαστήριο»!!!
Η αναστολή πληρωμών εκ μέρους της Ελλάδας αποτελεί λόγο καταγγελίας
Η κήρυξη αναστολής πληρωμών από την Ελλάδα θεωρείται επίσης λόγος καταγγελίας. Σύμφωνα με το άρθρο 8 παρ. 1 (ε) της σύμβασης οι δανειστές δικαιούνται να καταγγείλουν τη σύμβαση σε περίπτωση που «Σχετικό Χρέος του Δανειολήπτη του οποίου το συνολικό ποσό κεφαλαίου υπερβαίνει τα 250 εκατ. ευρώ είναι υποκείμενο σε δήλωση αθέτησης υποχρεώσεων2 όπως ορίζεται σε κάθε όργανο διοίκησης ή τεκμηρίωσης του συγκεκριμένου χρέους και ως αποτέλεσμα μιας τέτοιας δήλωσης προκύπτει επίσπευση του εν λόγω χρέους ή μια εν τοις πράγμασι αναστολή πληρωμών» 3.
Έτσι και με τη βούλα των ελληνικών Αρχών διαμηνύεται ότι υπάρχει περίπτωση κήρυξης στάσης πληρωμών εκ μέρους της Ελλάδας!!!
Από όλα τα παραπάνω προκύπτει επίσης ότι υφίσταται λόγος καταγγελίας της σύμβασης όχι μόνο για λόγους αναγόμενους στην ίδια τη σύμβαση, αλλά και αν δεν εξοφλεί η Ελλάδα τρίτους δανειστές και κυρίως το ΔΝΤ ή τους κατέχοντες ελληνικά ομόλογα Έλληνες ή ξένους!!!
Παραίτηση από δικαίωμα ασυλίας λόγω εθνικής κυριαρχίας
Σύμφωνα με το άρθρο 14.5 «ο Δανειολήπτης αμετάκλητα και άνευ όρων παραιτείται από κάθε ασυλία που έχει ή πρόκειται να αποκτήσει, όσον αφορά τον ίδιο ή τα περιουσιακά του στοιχεία από νομικές διαδικασίες σε σχέση με την παρούσα Σύμβαση, περιλαμβανομένων, χωρίς περιορισμούς, της ασυλίας όσον αφορά την άσκηση αγωγής, δικαστική απόφαση ή άλλη διαταγή, κατάσχεση, αναστολή εκτέλεσης δικαστικής απόφασης ή προσωρινή διαταγή και όσον αφορά την εκτέλεση και επιβολή κατά των περιουσιακών στοιχείων του στο βαθμό που δεν το απαγορεύει αναγκαστικός νόμος».
Μάλιστα, σύμφωνα με το σημείο 10 του υποδείγματος της νομικής γνωμοδότησης «ούτε ο δανειολήπτης ούτε τα περιουσιακά του στοιχεία έχουν ασυλία λόγω εθνικής κυριαρχίας ή διαφορετικά λόγω της δικαιοδοσίας, κατάσχεσης –συντηρητικής ή αναγκαστικής– ή αναγκαστικής εκτέλεσης σε σχέση με οποιαδήποτε ενέργεια ή διαδικασία σχετικά με τη Σύμβαση».
Θα πρέπει στο σημείο αυτό να επισημανθεί ότι η ασυλία λόγω εθνικής κυριαρχίας, ή για να χρησιμοποιήσουμε το σχετικό κείμενο της σύμβασης στην επίσημη αγγλική γλώσσα το οποίο αναφέρεται σε «immunity on grounds of sovereignty/immunity from jurisdiction», έχει δύο διαστάσεις.
Εκλαμβάνεται ως ασυλία δικαιοδοσίας και ως ασυλία εκτελέσεως.
Όπως επισήμανε ο καθηγητής Κώστας Μπέης, σε παλαιότερες εποχές ίσχυε η απόλυτη ασυλία των κρατών η οποία όμως στην πορεία περιορίστηκε στην ευθύνη του κράτους από τις λεγόμενες κυριαρχικές πράξεις του4.
Δικαιοδοτική ασυλία
Ασυλία δικαιοδοσίας (δικαιοδοτική ασυλία) σημαίνει ότι ενόψει του διεθνούς εθίμου που έχει δημιουργηθεί και για την προστασία της αρχής της κυριαρχικής ισότητας των κρατών κανένα κράτος δεν μπορεί να εναχθεί παρά μόνο ενώπιον των δικών του δικαστηρίων, εξαιρουμένων ορισμένων περιπτώσεων.
Σύμφωνα με το άρθρο 14 της σύμβασης, οποιαδήποτε διαφορά σε σχέση με τη νομιμότητα, την ισχύ, την ερμηνεία ή την εκτέλεση της σύμβασης υποβάλλεται στην αποκλειστική δικαιοδοσία του Δικαστηρίου της ΕΕ, οι αποφάσεις του οποίου είναι πλήρως δεσμευτικές και εκτελεστές από τα συμβαλλόμενα μέρη.
Δεδομένου όμως ότι σύμφωνα με το άρθρο 273 Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ, το Δικαστήριο της ΕΕ κρίνει στην προκειμένη περίπτωση μόνο διαφορές μεταξύ κρατών-μελών της ΕΕ, η ελληνική παραίτηση από τη δικαιοδοτική ασυλία έγινε προκειμένου να μπορεί να εναχθεί η Ελλάδα ενώπιον δικαστηρίων άλλου κράτους-μέλους από τη δανείστρια γερμανική τράπεζα KfW. Ταυτόχρονα όμως σε περίπτωση εκχώρησης του χρέους σε τρίτους ή σε περίπτωση τιτλοποίησής του και μεταβίβασής του σε τρίτους, τότε η άρση της δικαιοδοτικής ασυλίας της Ελλάδας σημαίνει ότι η χώρα μπορεί να ενάγεται πλέον νομίμως ενώπιον κάθε αλλοδαπού δικαστηρίου!!!
Ασυλία εκτελέσεως
Ασυλία εκτελέσεως σημαίνει απαγόρευση αναγκαστικής εκτέλεσης (κατάσχεση, πλειστηριασμό κ.λπ.) κατά της δημόσιας περιουσίας ενός κράτους, δηλαδή εκείνων των περιουσιακών στοιχείων τα οποία εξυπηρετούν δημόσιους σκοπούς. Ήδη με βάση το δημόσιο διεθνές δίκαιο αλλά και το ελληνικό δίκαιο επιτρέπεται η αναγκαστική εκτέλεση για χρηματικές απαιτήσεις κατά της ιδιωτικής περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου. Πρέπει όμως να επισημανθεί ότι στην περίπτωση αυτή επιτρέπεται η αναγκαστική κατάσχεση μόνο όσων περιουσιακών στοιχείων του κράτους επιτρέπεται αντίστοιχα και η μεταβίβαση κατά τους κανόνες του ουσιαστικού δικαίου.
Έτσι δεν επιτρέπεται, σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο, η κατάσχεση πραγμάτων εκτός συναλλαγής στα οποία περιλαμβάνονται κοινά σε όλους πράγματα (π.χ. θάλασσα), κοινόχρηστα πράγματα (π.χ. νερά με αέναη ροή, πλατείες, λιμάνια, μεγάλες λίμνες) και πράγματα που εξυπηρετούν δημόσιους σκοπούς, όπως νοσοκομεία κ.λπ.
Σύμφωνα με το εθιμικό δημόσιο διεθνές δίκαιο, στις περιπτώσεις που υπάρχει δικαιοδοτική ασυλία η οποία εμποδίζει τα εθνικά δικαστήρια να δικάσουν αγωγή εναντίον αλλοδαπού δημοσίου, υπάρχει αντιστοίχως και ασυλία αναγκαστικής εκτελέσεως5. Ταυτόχρονα όμως «η παραίτηση του ξένου κράτους από τη δικαιοδοτική ασυλία του δεν αρκεί για να μην ισχύει αντιστοίχως η ασυλία (του) αναγκαστικής εκτέλεσης, για την άρση της οποίας απαιτείται αυτοτελής παραίτησή του»6.
Για το λόγο αυτό οι δανειστές μας επέβαλλαν να παραιτηθούμε τόσο από τη δικαιοδοτική ασυλία όσο και από την ασυλία εκτελέσεως.
Το γεγονός όμως ότι στη δανειακή σύμβαση εφαρμόζεται το αγγλικό δίκαιο σε συνδυασμό με την ελληνική παραίτηση από τη δικαιοδοτική ασυλία και την ασυλία εκτελέσεως μπορεί να οδηγήσει, όπως επισήμανε ο συνάδελφος Κώστας Χρυσόγος7, ακόμη και το κτίριο της ελληνικής Βουλής ή και υπό παραγγελία πολεμικά αεροπλάνα να μπορούν να κατασχεθούν από τρίτους δανειστές μας που θα αντλούν δικαιώματα από την παραπάνω δανειακή σύμβαση ή μπορεί να εμφανιστούν ως υπερθεματιστές στους σχετικούς πλειστηριασμούς.
1. Mega Σαββατοκύριακο, 13/6/2010, Flash 10/6/2010.
2. «Declaration of default», στην επίσημη αγγλική γλώσσα του κειμένου της σύμβασης.
3. «De facto moratorium on payments» στην επίσημη αγγλική γλώσσα του κειμένου της σύμβασης.
4. Κώστας Μπέης, Η αναγκαστική εκτέλεση εναντίον αλλοδαπού κράτους κατά το ελληνικό δίκαιο.
5. Κώστας Μπέης, Η αναγκαστική εκτέλεση εναντίον αλλοδαπού κράτους στην ελληνική έννομη τάξη, περιοδικό Δίκη, Μάιος 2008.
6. Ό.π.
7. Βλ. Έθνος, 14/6/2010.
Ο Νότης Μαριάς είναι αναπληρωτής καθηγητής Θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης. Είναι υποψήφιος Αντιπεριφερειέρχης στο Δυτικό Τομέα Αθηνών με την Αττική Συνεργασία.
Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε στο εβδομαδιαίο περιοδικό Επίκαιρα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου